การระบาดของโรคใบด่างแคระข้าวโพด

• แหล่งระบาด

แปลงปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ของเกษตรกร บ้านอ่างซับเหล็ก อ.พระพุทธบาท จังหวัดลพบุรี พบข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ยืนต้นแห้งตาย เมื่อดูที่ฝักพบว่า ฝักมีขนาดเล็ก การติดเมล็ดไม่สมบูรณ์ เกษตรกรให้ข้อมูลว่าเกิดโรคใบลายระบาดในแปลง ไม่สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ เมื่อตรวจสอบต้นเป็นโรคที่อยู่แปลงข้างเคียงซึ่งมีต้นข้าวโพดอายุประมาณเดือนเศษ และมีต้นที่แสดงอาการของโรค ทำให้สามารถตรวจสอบสาเหตุได้

• อาการของโรค/การพิสูจน์โรค

เมื่อตรวจดูพบว่าใบข้าวโพดเกิดจุดประ และขีดเล็กๆ สีเหลืองซีดที่ใบ ทำให้ใบด่าง ซึ่งมีอาการคล้ายกับโรคราน้ำค้างในระยะเริ่มแรก บางต้นที่มีอาการใบด่างจะมีอาการต้นเน่าร่วมด้วย จึงได้เก็บใบที่เป็นโรคมาทดสอบปลูกเชื้อกลับไปยังต้นกล้าข้าวโพดหวานโดยการทำแผลแล้วทาด้วยน้ำคั้นที่บดจากใบเป็นโรค พบว่าสามารถทำให้ต้นกล้าข้าวโพดแสดงอาการจุดประสีซีด หลังจากที่มีการปลูกเชื้อ 2-5 วัน จากการเปรียบเทียบลักษณะอาการผิดปกติของข้าวโพดกับเอกสารอ้างอิง สันนิษฐานว่าข้าวโพดเป็นโรคใบด่างแคระ (maize dwarf mosaic) ที่มีสาเหตุจากเชื้อไวรัส

• การถ่ายทอดโรค

ด้วยวิธีกลและโดยแมลงพาหะหลายชนิด

• ความเสียหาย

ปกติข้าวโพดหวานจะอ่อนแอต่อโรคนี้มาก ในพื้นที่ปลูกข้าวโพดของจังหวัดลพบุรี มีข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ที่ได้รับความเสียหายไม่สามารถเก็บผลผลิตหลายแปลง ในการปลูกพืชของจังหวัดลพบุรีในแหล่งที่มีการระบาดของโรคใบด่างพบว่าเกษตรกรสามารถปลูกพืชเกือบตลอดทั้งปีเพราะมีแหล่งน้ำ อาจจะเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้มีพืชอาศัยของโรค ทำให้มีการสะสมโรคอยู่ในพื้นที่

• การป้องกันกำจัด

โรคใบด่างแคระข้าวโพด มีพืชอาศัยหลายชนิด เช่น ข้าวฟ่าง อ้อย และ หญ้าต่างๆ จากการที่มีการถ่ายทอดโรคโดยแมลงพาหะหลายชนิด ดังนั้นเกษตรกรควรหมั่นตรวจดูข้าวโพดในไร่ และพืชอาศัยที่ขึ้นใกล้ๆ กับแปลงข้าวโพด โดยเฉพาะเมื่อข้าวโพดอายุต่ำกว่าหนึ่งเดือนซึ่งเป็นระยะที่อ่อนแอต่อโรค เมื่อพบต้นที่แสดงอาการผิดปกติ ควรถอนไปทำลายนอกแปลงปลูก นอกจากนี้ ควรสังเกตการระบาดของแมลงจำพวกปากดูดที่อาจจะเป็นพาหะของโรค เช่น เพลี้ยต่างๆ หากพบว่ามีข้าวโพดเป็นโรคและพบการระบาดของเพลี้ยในไร่ ควรกำจัดต้นเป็นโรคและพ่นสารป้องกันกำจัดแมลง เพื่อป้องกันการแพร่ระบาดของโรค